Structuur en constructie
Bij veel restauraties staat de stabiliteit van de constructie voorop. Zeker bij oude kerken met romaanse fundamenten en gotische gewelven is hier aandacht voor nodig. Met behulp van dendrochronologie en andere technieken wordt de staat van de constructie in kaart gebracht.
Ontdekken experts instortingsgevaar, dan worden draagmuren en steunberen versterkt of vernieuwd. Dit gebeurt met zo min mogelijk wijzigingen aan het historisch aspect. Metselwerk wordt gereinigd en hersteld.
Ook daken vragen continu onderhoud. Gotische daken zijn gevoelig voor lekkages en verzakkingen. Daarom wordt oud pantile- of leienwerk gerepareerd of vervangen door nieuwe natuursteen of imitatieleien.
Bij gewelven wordt metselwerk en pleisterverf gecontroleerd. Scheuren of loszittende delen worden vastgezet om instorting te voorkomen.
Door zulke ingrepen blijft de constructie voor generaties behouden. Hiermee wordt de toekomst van het gebouw als geheel gewaarborgd.
Interieur en decoratie
Binnen worden restaurateurs geconfronteerd met de tand des tijds die aan historische materialen en decoraties vreet. Met nauwkeurige technieken worden oude pleisters, muurschilderingen en houtwerk gereinigd en hersteld.
Zo komen na eeuwen schilderingen weer boven water die informatie geven over de oorspronkelijke stijl. Loszittende of beschadigde gedeelten worden gerepareerd met zo min mogelijk verlies van authentiek materiaal.
Ook eikenhouten banken, preekstoelen en grafmonumenten krijgen aandacht. Oude inscripties worden zichtbaar gemaakt, houtworm behandeld en verloren onderdelen aangevuld. Dit om de geschiedenis zichtbaar te houden.
Verder worden vloeren en plafonds geïnspecteerd. Eventuele verzakkingen of beschadigingen worden hersteld met oog voor de oorspronkelijke stijl.
Door zulke ingrepen blijft het unieke interieur voor de toekomst behouden en toegankelijk.
Kunstwerken en collecties
Kerken herbergen vaak waardevolle kunstschatten. Bij restauraties krijgen deze dan ook veel aandacht. Neem bijvoorbeeld historische orgels uit de 16e-18e eeuw. Elk pijporgel wordt nauwkeurig geïnspecteerd, schoongemaakt en zo nodig gerepareerd.
Ook gebrandschilderde ramen met scènes uit het leven van heiligen of Bijbelverhalen zijn topstukken. Het glas wordt zo nodig gereinigd en vervangingsstukken worden zo authentiek mogelijk aangebracht.
Verder bevatten collecties waardevol zilverwerk, kleding en boeken. Deze kunstvoorwerpen en oude documenten worden gearchiveerd, gecatalogiseerd en zo nodig gerestaureerd. Speciaal daarvoor ingerichte werkplaatsen zijn betrokken.
Zo blijft het historisch en artistiek belang van de kerkschatten behouden voor volgende generaties. Een investering in zowel materieel als immaterieel cultureel erfgoed.
Duurzaamheidsmaatregelen
Bij restauraties wordt ook gekeken naar het verduurzamen van de monumentale gebouwen. Zonder het historische karakter aan te tasten, wordt geïsoleerd en duurzame verwarming en ventilatie aangebracht.
Zo kunnen oude spouwmuren worden geïnjecteerd met isolatiemateriaal of wordt een luchtdichte laag aangebracht. Vloeren worden extra geïsoleerd met materialen die vocht en schimmel tegengaan.
Verlichting wordt vervangen door LED om energie te besparen. Soms wordt zonne-energie benut met zonnepanelen op daken. Voor verwarming wordt bijvoorbeeld overgeschakeld op warmtepompen.
Ook wordt gekeken naar het regen- en afvalwater. Dit kan hergebruikt worden voor toiletten of grasmaaien.
Doordat de gebouwen zuiniger worden geëxploiteerd, blijven ze voor de toekomst behouden als duurzaam monument. Dit ten voordele van zowel het milieu als het behoud van cultuurhistorie.
Maatschappelijke functie
Bij veel projecten staat ook de toekomstige inzet van de kerk centraal. Zo wordt gekeken naar de toegankelijkheid, zowel letterlijk als figuurlijk. Trappen worden aangepast, liften geplaatst en toiletvoorzieningen verbeterd.
Ook de mogelijkheden om de kerk een breder publiek te laten dienen komen aan bod. Denk aan nieuwe vergaderzalen, expositieruimten of multifunctionele hoekjes. Dit maakt de kerk aantrekkelijker voor evenementen en verhuur.
Soms wordt zelfs overwogen woningen of kantoren in de kerk onder te brengen. Alles met respect voor de historische sfeer.
Zo blijft de kerk een ontmoetingsplek voor zowel de gemeenschap als toeristen. Een levend monument dat een duurzame maatschappelijke functie vervult.